Według inwestorów zagranicznych Polska zajmuje trzecie miejsce pod względem atrakcyjności inwestycyjnej wśród 15 krajów Europy Środkowo-Wschodniej.
Potwierdza to najnowsza edycja ankiety koniunkturalnej, przeprowadzonej przez Polsko-Niemiecką Izbę Przemysłowo-Handlową (AHK Polska) we współpracy z międzynarodowym stowarzyszeniem izb handlowych IGCC, której wyniki zostały dziś zaprezentowane podczas Europejskiego Kongresu Gospodarczego w Katowicach. Pokazują one także pogorszenie nastrojów przedstawicieli biznesu w stosunku do ubiegłego roku. Gorzej oceniany jest zarówno stan polskiej gospodarki, jak i kondycja firm. W dalszym ciągu negatywnie oceniany jest system podatkowy, utrudnienia biurokratyczne oraz, w coraz większym stopniu, koszty pracy.
„Wyniki badania pokazują, że obecny kryzys gospodarczy w Europie wpływa również na międzynarodowych inwestorów w Polsce” - mówi Lars Gutheil, dyrektor generalny Polsko-Niemieckiej Izby Przemysłowo-Handlowej (AHK Polska). „Polska pozostaje atrakcyjną lokalizacją inwestycyjną w regionie Europy Środkowo-Wschodniej, jednak spadek wyników w wielu kategoriach powinien być impulsem do podjęcia zdecydowanych działań w celu poprawy klimatu inwestycyjnego w Polsce. Niepokojące jest to, że największe przeszkody w prowadzeniu działalności gospodarczej, wymieniane przez przedsiębiorców w ubiegłym roku, pozostają aktualne także w tegorocznym badaniu.”
W porównaniu do ubiegłorocznych wyników, odsetek odpowiedzi określających sytuację gospodarczą jako złą wzrósł o 11,7 punktu procentowego do 24,5%, natomiast odsetek odpowiedzi określających ją jako satysfakcjonującą spadł o 11,2 punktu procentowego do 51,0%. Oceny perspektyw polskiej gospodarki są zróżnicowane: ponad 40 proc. respondentów uważa, że sytuacja się nie zmieniła, co czwarty ocenia perspektywy jako lepsze (26,5 proc.), a podobna liczba ocenia je jako gorsze (27,7 proc.) niż przed rokiem.
Przedsiębiorcy również sytuację w swojej branży rzadziej oceniają jako dobrą. Pozytywnie oceniło ją tylko 27,7% (minus 5,2 pkt. proc.), a 23,9% określiło ją jako złą (minus 3,8 pkt. proc.). Większość respondentów (56,1%) uważa, że sytuacja w ich sektorze nie zmieni się w tym roku, a tylko jedna czwarta spodziewa się poprawy (27,7%). 9,7% ankietowanych firm ocenia swoją sytuację jako złą, co oznacza wzrost o 4,8 punktu procentowego.
„Na pogorszenie sytuacji firm w dużej mierze wpłynęło utrzymujące się spowolnienie gospodarcze i niższy popyt na rynkach najważniejszych partnerów handlowych. Zróżnicowane wyniki pokazują jednak, że poszczególne sektory w różnym stopniu odczuwają skutki tej sytuacji” - podkreśla Gutheil.
Jak pokazuje badanie, są jednak również pozytywne sygnały. Pomimo niepewności na światowych rynkach, firmy oceniają swoje ryzyko jako niższe niż rok temu. Prawie 57% nadal twierdzi, że martwi się o ceny energii. Jednak w 2024 r. odsetek ten wynosił 71,2%. Obawy o rosnące koszty pracy również spadły z 67,5% do 59,4%. Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku cen surowców (50,3% w porównaniu do 65,6% rok temu). Krytycznie o polityce gospodarczej rządu wypowiedziało się 27% respondentów. Rok temu odsetek ten wynosił 39,3%. Bezpieczeństwo prawne jest również oceniane bardziej pozytywnie. Tylko 30% nadal widzi tu ryzyko. Rok temu odsetek ten wynosił 40,5%.
Mimo to wśród przedsiębiorców panuje w obecnej sytuacji gospodarczej duża niepewność. Tomasz Kowalski, prezes zarządu Deutsche Bank Polska, podkreślił podczas dyskusji po prezentacji wyników ankiety, że poziom tej niepewności jest porównywalny z 2022 rokiem. Widać to miedzy innymi po spadającym popycie na kredyty inwestycyjne, co wynika nie tylko z ich kosztów. Dotyczy to zwłaszcza małych i średnich firm, które dominowały wśród respondentów, zaznaczył.
W rankingu krajów Polska została zdystansowana jedynie przez Estonię i Litwę, ale wyprzedziła Czechy, Słowację i Rumunię. 91 proc. przedsiębiorców stwierdziło, że ponownie wybrałoby Polskę jako miejsce inwestycji (w 2024 r.: 98,2 proc.). Najważniejszymi czynnikami wpływającymi pozytywnie na atrakcyjność inwestycyjną Polski jest członkostwo w Unii Europejskiej (77,4 proc. ocen pozytywnych), jakość infrastruktury transportowej, logistycznej i komunikacyjnej (sieci telekomunikacyjne, Internet) oraz cyfryzacja administracji i usług. Do atutów należy również jakość i dostępność lokalnych dostawców.
Odnosząc się do tych wyników, Wojciech Trojanowski, członek zarządu Strabag Polska, stwierdził, że Polska nadal znajduje się w czołówce badanych krajów, jeśli chodzi o klimat biznesowy i inwestycje. Badanie pokazuje również, że cyfryzacja jest w Polsce bardzo zaawansowana i stanowi przewagę lokalizacyjną, podkreślił.
Najniżej oceniono natomiast koszty pracy (42,6% negatywnych wypowiedzi), system podatkowy i administrację podatkową (41,9%) oraz obciążenia podatkowe (40,7%). Inwestorzy wskazywali również na mało przewidywalną politykę gospodarczą i niewystarczającą elastyczność przepisów prawa pracy. „Polska poczyniła duże postępy w zakresie usług dla biznesu i rozwoju infrastruktury. Niepokojące jest jednak to, że również w tegorocznym badaniu utrzymuje się negatywna ocena tych czynników wpływających na atrakcyjność inwestycyjną, które były słabo oceniane w poprzednich latach. Jak dotąd nie udało się spełnić obietnic dotyczących ograniczenia biurokracji, przejrzystych procedur legislacyjnych i niższych obciążeń podatkowych. Dodatkowo czynnikiem obniżającym konkurencyjność Polski są wyższe koszty pracy” - mówi Gutheil.
Tegoroczne badanie koncentruje się w szczególności na problemie niedoboru wykwalifikowanych pracowników, który prowadzi do dalszego wzrostu kosztów pracy. Presja na rynku pracy może jednak przynieść również pozytywne zmiany: Prawie 62% respondentów stwierdziło, że zwiększyłoby automatyzację i cyfryzację, aby złagodzić wpływ niedoboru pracowników.
Firmy poważne zagrożenia widzą w globalnych wyzwaniach: Inflacji i warunkach polityki monetarnej, a także barierach handlowych i konfliktach - odpowiednio 74,2 i 72,3 procent. Zabezpieczenie dostaw surowców i energii (58,1 proc.), transformacja gospodarki w kierunku zrównoważonej energii i cyberbezpieczeństwo (53,5 proc. odpowiedzi w każdym przypadku) to obecnie najważniejsze zadania dla firm. Według respondentów, konsekwencje średnio- i długoterminowych konfliktów i kryzysów geopolitycznych dla firm to przede wszystkim wyższe koszty (75,5 proc.), spadek popytu (52,3 proc.) i zwiększona niepewność prawna (49,7 proc.).