Przed 20 laty, w maju 2004 roku dziesięć państw Europy Wschodniej przystąpiło do Uni Europejskiej i od tego czasu handel zagraniczny z nimi rośnie w ponadprzeciętnym tempie. Od stycznia do maja 2024 r. Polska była piątym najważniejszym partnerem handlowym Niemiec, po Francji i Włoszech.
Najważniejsze obszary wymiany handlowej z tymi państwami to: pojazdy i części samochodowe, maszyny, sprzęt elektryczny i produkty chemiczne
W dniu 1 maja 2004 r. Estonia, Łotwa, Litwa, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia, Czechy, Węgry i Cypr przystąpiły do Unii Europejskiej (UE), a tym samym do wspólnego obszaru gospodarczego. Według niemieckiego Federalnego Urzędu Statystycznego (Destatis), handel z dziesięcioma państwami pierwszej fazy rozszerzenia UE na wschód wzrósł od tego czasu w ponadprzeciętnym tempie. W 2003 r. do Niemiec sprowadzono z tych państw towary o wartości 57,6 mld euro, a wyeksportowano do nich towary o wartości 56,6 mld euro. Oznacza to, że w 2003 r. 10,8% całego niemieckiego importu pochodziło z dziesięciu krajów pierwszego rozszerzenia UE na wschód, przy czym trafiło tam 8,5% całego niemieckiego eksportu. W 2023 r. import z tego regionu wyniósł 213,9 mld euro, a eksport do niego 216,8 mld euro. Oznacza to, że 15,7% całego niemieckiego importu pochodziło z tych krajów, a 13,6% całego niemieckiego eksportu.
Import i eksport z dziesięcioma państwami członkowskimi UE wzrósł niemal czterokrotnie od 2003 r.
Pod względem wartości zarówno import z tych państw (+271,0%), jak i eksport do nich (+283,3%) wzrosły niemal czterokrotnie w latach 2003-2023. Kontrastuje to ze wzrostem o 155,5% (import) i 139,3% (eksport) całkowitego niemieckiego handlu zagranicznego w tym okresie. Handel z państwami pierwszego rozszerzenia UE na wschód rósł zatem znacznie szybciej niż niemiecki handel zagraniczny jako całość.
W 2024 r. w okresie od stycznia do maja zarejestrowano import z tych państw o wartości 88,9 mld EUR, czyli o 2,5% mniej niż w tym samym okresie poprzedniego roku. Z kolei eksport osiągnął wartość 93,7 mld euro, co odpowiada wzrostowi o 2,0%.
Polska i Czechy w pierwszej dziesiątce najważniejszych partnerów handlowych Niemiec
Rok przed przystąpieniem dziesięciu państw Europy Wschodniej do UE Czechy były 11. najważniejszym partnerem handlowym Niemiec z obrotami w handlu zagranicznym (import plus eksport) w wysokości 34,3 mld euro. Polska zajmowała 12. miejsce, Węgry 15. miejsce, a Słowacja 22. miejsce. Malta uplasowała się na 76. miejscu z obrotami handlu zagranicznego w wysokości 556,0 mln euro.
Od stycznia do maja 2024 r., około 20 lat po przystąpieniu do wspólnego obszaru gospodarczego, Polska zajęła piąte miejsce wśród największych partnerów handlowych z obrotami handlu zagranicznego w wysokości 73,9 mld euro, plasując się bezpośrednio za Francją z 81,8 mld euro i przed Włochami z 65,9 mld euro obrotów handlu zagranicznego. W tym samym okresie Czechy znalazły się na 10. miejscu (48,7 mld euro obrotów), Węgry na 13. miejscu (29,7 mld euro), a Słowacja na 18. miejscu (16,6 mld euro). Cztery państwa wchodzące w skład tzw. Grupy Wyszehradzkiej, nieformalnego sojuszu w ramach UE, znalazły się wśród 20 najważniejszych partnerów handlowych Niemiec w tym samym okresie.
Słowenia zajmowała od stycznia do maja 2024 roku 34. miejsce z obrotem handlu zagranicznego wynoszącym 6,1 miliarda euro, podczas gdy względne znaczenie krajów bałtyckich – Estonii, Łotwy i Litwy – prawie się nie zmieniło około 20 lat po rozszerzeniu UE na wschód. Już w 2003 roku, jak również od stycznia do maja 2024 roku, zajmowały one miejsca między 48. a 63. Małe państwa wyspiarskie Malta i Cypr odgrywają drugorzędną rolę w niemieckim handlu zagranicznym. W okresie od stycznia do maja 2024 roku zajmowały one w rankingu najważniejszych partnerów handlowych miejsca 76 (666,4 miliona euro obrotu) i 89 (402,8 miliona euro).
Od dwóch dekad struktura produktów prawie niezmieniona: pojazdy i części samochodowe są najważniejszymi towarami handlowymi
Najważniejszą grupą towarów w handlu zagranicznym z dziesięcioma państwami rozszerzenia UE na wschód w 2004 r. były wówczas, podobnie jak obecnie, pojazdy silnikowe i części samochodowe, zarówno pod względem importu, jak i eksportu. W 2003 r., przed przystąpieniem dziesięciu państw do UE, Niemcy importowały z tych regionów pojazdy silnikowe i części do nich o wartości 13,8 mld euro. Odpowiadało to około jednej czwartej (23,9%) całego importu i około jednej czwartej (23,2%) całego niemieckiego importu w tej grupie produktów. Innymi ważnymi towarami importowanymi w 2003 r. były maszyny o wartości 5,9 mld euro oraz sprzęt do wytwarzania i dystrybucji energii elektrycznej o wartości 5,5 mld euro.
Po dwóch dekadach struktura towarów prawie się nie zmieniła. Od stycznia do maja 2024 r. około jedna czwarta (23,5%) towarów importowanych do Niemiec z tych regionów składała się z pojazdów silnikowych i części samochodowych o wartości 20,9 mld euro. Towary te stanowią jednak obecnie około jedną trzecią (34,2%) całego niemieckiego importu w tej grupie produktów. Tym samym znaczenie niemieckiego importu pojazdów silnikowych i części samochodowych z tych państw wzrosło od czasu ich przystąpienia do UE. Ponadto Niemcy importowały z tej grupy państw sprzęt elektryczny o wartości 11,6 mld euro i maszyny o wartości 8,9 mld euro.
Podobnie wygląda sytuacja w przypadku eksportu. W 2003 r. Niemcy wyeksportowały pojazdy silnikowe i części samochodowe o wartości 9,5 mld euro do dziesięciu państw pierwszego rozszerzenia UE na wschód. Odpowiadało to 16,8% całego eksportu do tych państw i 7,3% całego niemieckiego eksportu w tej grupie produktów. Na drugim miejscu znalazły się maszyny o wartości 8,2 mld euro, a następnie produkty chemiczne o wartości 5,5 mld euro. Dwie dekady później ranking najważniejszych towarów eksportowych nie uległ zmianie. Od stycznia do maja 2024 r. wyeksportowano pojazdy silnikowe i części samochodowe o wartości 14,3 mld euro. Odpowiadało to 15,3% całego eksportu do tych rynków i 12,6% całego niemieckiego eksportu w tej grupie produktów. Wzrosło zatem znaczenie tych państw jako rynków zbytu dla niemieckich pojazdów silnikowych i części do nich. Maszyny pozostały drugim najważniejszym towarem eksportowym od stycznia do maja 2024 r. z wartością 10,9 mld euro, a następnie produkty chemiczne o wartości 7,6 mld euro.
Różnice w bilansie handlu zagranicznego dwóch najważniejszych partnerów handlowych
Dwaj najwięksi partnerzy handlowi Niemiec, wśród tych krajów, Polska i Czechy, różnią się znacznie pod względem salda handlu zagranicznego (eksport minus import). Podczas gdy w miesiącach od stycznia do maja 2024 r. saldo wymiany handlowej z Polską było dodatnie i wyniosło 7,4 mld euro, to w tym samym okresie saldo handlu zagranicznego z Czechami wyniosło -3,1 mld euro. Oznacza to, że znacznie więcej towarów jest importowanych do Niemiec z Czech niż tam eksportowanych, podczas gdy odwrotna sytuacja ma miejsce w przypadku handlu zagranicznego z Polską.
Najważniejszymi towarami importowanymi z Czech od stycznia do maja 2024 r. były pojazdy silnikowe i części samochodowe o wartości 7,4 mld euro. Było to o 22,5% więcej niż w tym samym okresie ubiegłego roku. Najważniejszymi towarami eksportowymi do Polski były również pojazdy silnikowe i części samochodowe. W okresie od stycznia do maja 2024 r. wyeksportowano tam towary z tej grupy produktowej o wartości 6,2 mld euro. Odpowiada to wzrostowi o 20,2% w porównaniu z tym samym okresem w 2023 roku.
Źródło: www.destatis.de